Πληροφορίες μαθήματος

Περιεχόμενο του μαθήματος είναι κατανόηση του επιστημονικού διαλόγου και των διαφορετικών θεωρητικών προσεγγίσεων ως προς τις πολιτικές κοινωνικής προστασίας και τη συμβολή τους στην κοινοτική ανάπτυξη. Γίνεται κριτική παρουσίαση των θεωρητικών προσεγγίσεων της κοινωνικής πολιτικής και των διαφορετικών μηχανισμών που αυτές θεμελιώνουν και τροφοδοτούν. Αναλύονται ζητήματα που αφορούν την μεθοδολογική και εμπειρική διερεύνηση των κοινωνικών ανισοτήτων και την επίδρασή τους στην κοινοτική ανάπτυξη. Παράλληλα, με βάση τα διαθέσιμα ερευνητικά ευρήματα, παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των μηχανισμών που προωθούν την κοινοτική ανάπτυξη και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνουν στον ευρωπαϊκό χώρο. Για τον σκοπό γίνεται συγκριτική ανάλυση των χωρών της ΕΕ ανάλογα τον τύπο κοινωνικού κράτους που έχουν αναπτύξει, με βάση τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζουν η αγορά, το κράτος και  η οικογένεια στην παροχή κοινωνικής προστασίας. Τέλος διερευνάται η επίδραση των σύγχρονων κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων (οικονομική κρίση, πανδημία) στην ανισότητα, στην φτώχεια και την αποστέρηση και τη σημασία που έχουν αυτά τα δεδομένα στην προοπτική της κοινοτικής ανάπτυξης. 

 Βασικές θεματικές ενότητες:

1. Κοινωνική πολιτική και κοινωνική προστασία: Ορισμοί και εννοιολογικές διευκρινήσεις.
2. Δομικά χαρακτηριστικά, θεσμικό πλαίσιο και στοχεύσεις της κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα και την ΕΕ.
3. Φτώχεια, αποστέρηση και Κοινωνική Πολιτική: Ιστορικές διαστάσεις και μεθοδολογικά διλήμματα.
4. Ο διάλογος για την παγκόσμια φτώχεια και την αποστέρηση. Πολιτικές αντιμετώπισης της παγκόσμιας φτώχειας. Ο ρόλος των διεθνών οργανισμών και των εθνικών κυβερνήσεων.
5. Οικονομική ανισότητα και δείκτες μέτρησης. Εννοιολογικά και μεθοδολογικά ζητήματα στη μέτρηση της οικονομικής ανισότητας
6. Προσδιορισμός της φτώχειας και της αποστέρησης. Εναλλακτικοί ορισμοί και δείκτες μέτρησης. Προβλήματα και περιορισμοί στην εμπειρική διερεύνηση.
7. Προσδιορισμός της κοινοτικής ανάπτυξης, η σύνδεση με τις πολιτικές και τους μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας
8. Κοινωνική πολιτική και η επίδρασή της στην ανισότητα, την φτώχεια και την αποστέρηση. Το σύστημα κοινωνικής προστασίας και οι διανεμητικές επιδράσεις των κοινωνικών μεταβιβάσεων.
9. Βασικοί εννοιολογικοί προσδιορισμοί του κοινωνικού αποκλεισμού. Ιστορική αναφορά και σύγχρονες ερμηνείες, η σύνδεση με την κοινοτική ανάπτυξη.
10. Κοινωνικός αποκλεισμός στο πλαίσιο των κυρίαρχων πολιτικών και των προγραμμάτων σε εθνικό και υπερεθνικό (ΕΕ) επίπεδο.
11. Αποκλεισμός από την αγορά εργασίας. Φτώχεια και απασχόληση. Εργαζόμενοι φτωχοί και ανάπτυξη της κοινότητας.
12. Η επίδραση των σύγχρονων κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων στην κοινωνική προστασία, την ανισότητα, την φτώχεια και την αποστέρηση. Η επίδραση της οικονομικής κρίσης και των προγραμμάτων λιτότητας στην κοινοτική ανάπτυξη.
13. Εναλλακτικές μορφές οργάνωσης της κοινωνικής προστασίας, νέα προνοιακά μείγματα και η σημασία τους στην κοινοτική ανάπτυξη.

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία :

 

Ελληνική:

• Ανδριοπούλου, Ε. και Τσακλόγλου, Π., 2010. Δυναμική ανάλυση του φαινομένου της φτώχειας στην Ελλάδα. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 4, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/meleti4.pdf 

• Atkinson, Α. Β. 2016, Ανισότητα: Τι μπορεί να γίνει. Αθήνα: Πατάκης
• Βαϊτσος. Κ., 2009. Αρχές Αναπτυξιακής Οικονομικής. Η δυναμική της κοινωνικής-οικονομικής αναπαραγωγής, Αθήνα: Κριτική.
• Βενιέρης, Δ. και Παπαθεοδώρου, Χ. (επιμ.), 2003.  Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα: Προκλήσεις και Προοπτικές. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Δαφέρμος, Γ. και Παπαθεοδώρου, Χ., 2013. Η συμβολή του συστήματος κοινωνικής προστασίας στην οικονομική μεγέθυνση. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 26, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/11/simvoli-sistimatos.pdf 

• Δαφέρμος, Γ. και Παπαθεοδώρου, Χ., 2010. Μακροοικονομικό περιβάλλον, ανισότητα και φτώχεια: Μια εμπειρική διερεύνηση για την επίδραση της οικονομικής μεγέθυνσης και της κοινωνικής προστασίας σε Ελλάδα και ΕΕ. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 3, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2010/12/meleti3.pdf 

• Δαφέρμος, Γ., Θεοφιλάκου, Α., Μαυροδημητράκης, Χ. και Τσακλόγλου, Π., 2008. Η Φτώχεια στην Ελλάδα: Ομοιότητες και διαφορές χρησιμοποιώντας εναλλακτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 1, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ & UADPhilEcon.

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2008/12/meleti1.pdf 

• Δημουλάς, Κ. και Κουζής, Γ. (επιμ.) 2018, Κρίση και Κοινωνική Πολιτική: Αδιέξοδα και Λύσεις. Αθήνα: Τόπος
• Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, 1998. Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, (6ο Επιστημονικό Συνέδριο). Αθήνα: Εξάντας.
• Ιωαννίδης, Α., Παπαθεοδώρου, Χ. και Σουφτάς, Δ., 2012. Εργαζόμενοι και όμως φτωχοί. Διαστάσεις της φτώχειας των εργαζομένων στην Ελλάδα.  Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις (Reports) / 6, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/report-6.pdf 

• Κανελλόπουλος, Κ., 1986. Εισοδήματα και φτώχεια στην Ελλάδα: Προσδιοριστικοί παράγοντες. Επιστημονικές Μελέτες 22. Αθήνα: Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών.
• Καράγιωργας, Δ., Κασιμάτη, Κ. & Πανταζίδης, Ν., 1988. Έρευνα για τη σύνθεση και την κατανομή του εισοδήματος στην Ελλάδα. Μέρος πρώτο: Αποτελέσματα για την περιοχή της πρωτεύουσας. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
• Καράγιωργας, Δ., Γεωργακόπουλος, Θ., Καραντινός, Δ., Λοϊζίδης, Γ., Μπούζας, Ν., Υφαντόπουλος, Ι. & Χρυσάκης, Μ., 1990. Διαστάσεις της Φτώχειας στην Ελλάδα. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
• Καραμεσίνη, Μ. (επιμ.) 2019, Ανισότητες, Νεοφιλελευθερισμός και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση: Προοδευτικές απαντήσεις.
• Παπαθεοδώρου, Χ. Δαφέρμος, Γ., Danchev, S. & Μαρσέλλου, A., 2008. Οικονομική Ανισότητα και Φτώχεια στην Ελλάδα: Συγκριτική ανάλυση και διαχρονικές τάσεις. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις 1, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ & UADPhilEcon.

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2008/12/report1.pdf 

• Παπαθεοδώρου, Χ. και Δαφέρμος, Γ., 2010. Δομή και τάσεις της οικονομικής ανισότητας και της φτώχειας στην Ελλάδα και την ΕΕ, 1995-2008. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/report2.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ., Δαφέρμος, Γ., Παπαδοπούλου, Ε. και Σακελλαρίδης, Γ., 2010. Οικονομική μεγέθυνση, ανισότητα και φτώχεια: θεωρητικές και εμπειρικές προσεγγίσεις. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 2, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
  http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2010/12/meleti2.pdf     
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Δαφέρμος, Γ., 2010. Διαστάσεις της φτώχειας και της αποστέρησης των εργαζομένων στην Ελλάδα και την Αττική. Αθήνα: Επιστημονική Εταιρεία Κοινωνικής Πολιτικής, Αθήνα.
  http://eekp.gr/wp-content/uploads/2013/09/poverty-work.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Μισσός, Β. 2013. Ανισότητα, φτώχεια και οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την ΕΕ. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις 9, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2015/07/REPORT-9.pdf

• Παπαθεοδώρου, Χ., Μισσός, Β. και Παπανστασίου, Σ., 2020, Κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης και των πολιτικών λιτότητας στην Ελλάδα, Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις 13, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

https://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2020/07/13.-EPISTHMONIKH-EKTHESI_EBOOK.pdf

• Παπαθεοδώρου, Χ. και Σακελλαρόπουλος, Θ. (επιμ.) 2020. Τα Οικονομικά της Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Διόνικος
• Σκαμνάκης,Χ.(2019),Ηκοινωνικήπολιτικήστηναυτοδιοίκηση,Αθήνα,Διόνικος
• Σκαμνάκης, Χ. (2011), Η κοινωνική πολιτική από την αυτοδιοίκηση. Μεταξύ διεύρυνσης και διάσπασης της κοινωνικής προστασίας; Μια αναφορά στην ελληνική περίπτωση, Θανοπούλου, Μ - Πετμεζίδου, Μ. - Στρατηγάκη, Μ. (επιμ), Όψεις Κοινωνικής Δυναμικής, μελέτες χαριστήριες στην καθηγήτρια Κούλα Κασιμάτη, Αθήνα, Gutenberg.
• Σκαμνάκης, Χ. Πανταζόπουλος, Στ. (2015),“Κοινωνική προστασία και αυτοδιοίκηση,η εξέλιξη ενός διπλού ελλείμματος”, Περιφέρεια, (5-6):89-116.
• Σκαμνάκης, Χ. Τ. Χάρδας (2016), “Κοινωνική πολιτική στο τοπικό επίπεδο, η υπο- κλιμάκωση της κοινωνικής προστασίας τα χρόνια της κρίσης”, Κοινωνική Πολιτικη

• Παπαθεοδώρου, Χ. και Παπαναστασίου, Σ., 2010. Διαγενεακή μεταβίβαση της φτώχειας στην Ελλάδα και την ΕΕ: Θεωρητικές προσεγγίσεις και εμπειρική ανάλυση. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 7, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ
  http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/download7.pdf 
• Πετμεζίδου-Τσουλουβή Μ., 1992. Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνική Πολιτική. Αθήνα: Εξάντας, Αθήνα.
• Πετμεζίδου, Μ. και Παπαθεοδώρου, Χ. (επιμ.), 2004. Φτώχεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Αθήνα: Εξάντας.
• Σακελλαρόπουλος, Θ., Οικονόμου, Χ., Σκαμνάκης, Χ. και Αγγελάκη Μ. (επιμ.) 2018, Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα: Διόνικος
• Σεν, Α. (2004) Επανεξετάζοντας την Ανισότητα, Αθήνα: Καστανιώτης

Ξενόγλωσση

• Atkinson, A. B., 1983. The Economics of Inequality, 2nd edn. Oxford: Clarendon Press.
• Atkinson, A.B., 1998.  Poverty in Europe. Oxford: Blackwell
• Atkinson, A. B. & Bourguignon, F. (Eds.) 2000. Handbook of Income Distribution, Volume 1. Amsterdam: North-Holland.
• Atkinson, A.B. & Marlier, E., 2010, Income and Living conditions in Europe. Eurostat Statistical books, Luxembourg: Publications Office of the European Union. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-31-10-555/EN/KS-31-10-555-EN.PDF
• Alcock, P. 1993. Understanding Poverty. London: Macmillan
• Barclay, P., 1995. Joseph Rowntree Foundation Inquiry into Income and Wealth, volume 1, York: Joseph Rowntree Foundation.
• Cowell, F. A., 1995. Measuring Inequality, 2nd edn. London: Prentice Hall/Harvester Wheatsheaf
• Chossudovsky, M. 2003, The Globalization of Poverty and the New World Order. 2nd edition, Ontario: Global Outlook
• Gordon, D. and Townsend, P. (Eds), 2000. Breadline Europe; The Measurement of Poverty. Bristol: Policy Press.
• Dennis, I & Guio, A.-C. (2004) Poverty and Social Exclusion in the EU. Statistics in Focus, Population and Social Conditions, Eurostat,
• European Commission, 2007. Joint Report on Social Protection and Social Inclusion 2009. Luxembourg: European Communities.

http://ec.europa.eu/employment_social/spsi/joint_reports_en.htm#2009

• Hills, J., 1995, Joseph Rowntree Foundation Inquiry into Income and Wealth, volume 2, York: Joseph Rowntree Foundation.
• Kaufmann F.-X. (2013) Variations of the Welfare State – Great Britain, Sweden, France and Germany Between Capitalism and Socialism ISBN 978-3-642-22548-2.
• Kazepov, Y. (2008). The subsidiarization of social policies: Actors, processes and impacts. Some reflections on the Italian case from a European perspective. European Societies, 10(2), 247–273.
• Kazepov, Y. (ed.) (2010) Rescaling social policies: towards Multi-level Governance in Europe. Surrey: Ashgate
• Lister, R., 2004. Poverty. Cambridge: Polity Press
• Marlier, E. and Ponthieux, S., 2000. Low-wage employees in EU countries. Statistics in focus, Population and Social Conditions, Theme 3, Eurostat, Luxembour
• Mitrakos, Th. and Zografakis, S., 2005. “The Redistributional Impact of Inflation in Greece”, Economic Bulleting, no. 24, Bank of Greece
• National Action Plans Against Poverty and Social Exclusion. http://ec.europa.eu/employment_social/spsi/strategy_reports_en.htm
• Papatheodorou, C., 1998. Income Inequality in Greece: An Analysis by Income Source. Distributional Analysis Research Programme No. DARP 39, Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines (LSE-STICERD), London School of Economics and Political Science, London: LSE. http://sticerd.lse.ac.uk/dps/darp/darp39.pdf
• Papatheodorou, C., 2000. Decomposing Inequality by Population Subgroups in Greece: Results and Policy Implications, Distributional Analysis Research Programme No. DARP 49, Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines (LSE-STICERD), London School of Economics and Political Science, London: LSE http://sticerd.lse.ac.uk/dps/darp/DARP49.pdf
• Petmesidou, M. and Papatheodorou, C. (Eds) 2006. Poverty and Social Deprivation in the Mediterranean Area: Trends, policies and welfare prospects in the new millennium. London: Zed Books.
• Petmesidou, M. and Mossialos, E., (Eds) 2006. Social Policy Developments in Greece, Ashgate.
• Ruggles, P., 1990. Drawing the Line; Alternative Poverty Measures and their Implications for Public Policy. Washington: The Urban Institute Press.
• Sen, A., 1982. Choice, Welfare and Measurement. Oxford: Basil Blackwell.
• Sen, A., 1992. Inequality Reexamined. Oxford: Clarendon Press.
• Sen, A., 1997. On Economic Inequality, expanded edn. Oxford: Clarendon Press.
• Townsend, P., 1979. Poverty in the United Kingdom. Middlesex: Penguin.
• Townsend, P. 1993. The International Analysis of Poverty. London: Harvester Wheatsheaf.
• Townsend, P and Gordon, D. (eds), 2002. World Poverty: New Policies to Defeat an Old Enemy, Policy Press, Bristol.

 

 

-Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• Review of Income and Wealth
• The Journal of Economic Inequality
• Journal of Income Distribution
• International Journal of Social Welfare
• Review of Social Economy
• Journal of Social Policy
• European Journal of Social Policy
• International Journal of Social Economics
• Journal of Socio-Economics
• Forum for Social Economics
• Journal of Social Economics Research
• Social Cohesion and Development
• Κοινωνική Πολιτική (“Social Policy”) – Περιοδικό της ΕΕΚΠ